grupa a. Przemiany polityczne i gospodarcze świata .. imię i nazwisko Poniższy test składa się z 10 zadań. go niemal świata, Czesi i Słowacy lubili powtarzać - oczywiście z pewną dozą założonej przesady - że Polska do obalenia komunizmu potrzebowała 10 lat, Węgry 10 miesięcy, NRD 10 tygodni, a Czechosłowacja 10 dni2. 1 Czytelnik zainteresowany szczegółową analizą wydarzeń „aksamitnej rewolucji” 1989 r. To nie mogło się udać. Nie przy tej ekipie, nie przy uważnym spojrzeniu breżniewowskiego Kremla, nie przy ideologicznych okowach, którymi spętana była pogrudniowa ekipa Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza. Reforma gospodarcza wymaga odwagi, determinacji i przywództwa. Gierkowska ekipa nie miała żadnej z tych cech. Choć początek był nawet dość obiecujący. W 1971 roku władze Fast Money. Około 200 państw znajdowało się na mapie politycznej świata w 2012 r. Ten wzrost liczby państw jest efektem przemian politycznych, które miały miejsce w XX w., a także na początku XXI w. Warunki, które były brane pod uwagę przy tworzeniu definicji państwa to: – niepodległość, która została formalnie ogłoszona lub historycznie uzyskana, – uznanie międzynarodowe, – sprawowanie realnej władzy przynajmniej na części terytorium. Granica państwa to pionowa powierzchnia, która oddziela od siebie obszary dwóch państw (czyli zarówno powierzchnię ziemi, jak i obszar powietrzny). Linia graniczna pokazuje przebieg granicy państwa na powierzchni ziemi. Stolica państwa – miasto, które zazwyczaj jest siedzibą naczelnych organów władzy państwowej. Czasami dzieje się tak, że państwo ma dwie stolice: – formalną, która jest wymieniona w konstytucji, – realną, czyli tam, gdzie faktycznie znajduje się siedziba większości urzędów centralnych (jednym z państw, które mają dwie stolice, jest RPA: formalną jest Kapsztad, a realną Pretoria). Pierwsze granice państwowe zaczęły powstawać już w czasach rozwoju takich starożytnych cywilizacji jak: – egipska, – perska, – grecka, – kartagińska, – rzymska. Terytorium państwa – zalicza się do niego nie tylko ląd, ale również: – wody śródlądowe, – morskie wody wewnętrzne – mowa tu o zatokach (warunkiem jest to, że szerokośćcieśniny, która do nich prowadzi, nie może przekraczać 24 mil morskich), – wody terytorialne – szerokość pasa wybrzeża nie może przekraczać 12 mil morskich, – wyłączną strefę ekonomiczną mogą ustanowić kraje, które mają dostęp do morza, jednakże ta strefa nie może przekraczać 200 mil morskich. Do terytorium danego państwa zalicza się także: – samoloty, które należą do linii lotniczych danego państwa, – ambasady i konsulaty danego państwa znajdujące się w innym kraju, – statki pływające pod banderą swojego państwa. Antarktyda jest jedynym kontynentem na Ziemi, na którym nie ma ani jednego państwa. Jest uznana za obszar międzynarodowy i objęta całkowitym zakazem wydobywania surowców naturalnych. Można tam także swobodnie prowadzić badania naukowe. Były okresy w dziejach świata, kiedy zmiany na mapie politycznej następowały powoli,ale też bywały okresy, kiedy były bardzo dynamiczne. Takim właśnie okresem jest epoka wielkich odkryć geograficznych. Zmiany, które wtedy się dokonały, doprowadziły do powstania imperiów kolonialnych, np. Hiszpanii i Portugalii. Obejmowały one dużą część Ameryki Północnej, część Ameryki Południowej, Afryki, Azji i Oceanii. Jednak największy wpływ na zmiany na mapie politycznej świata miały dekolonizacja oraz Ii II wojna światowa. Skutkiem tego było istnienie już 160 państw w latach 60. XX wieku. Po II wojnie światowej najpotężniejsze państwa: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i ZSRR, na dwóch konferencjach, które odbyły się w Jałcie i w Poczdamie, ustaliły, jak ma wyglądać przebieg granic państw w Europie po wojnie. Zmiany polityczne na mapie Europy w latach 80. i 90. XX wieku. Powstało 16 nowych państw. 1. Przyczyna: – upadek systemu socjalistycznego. 2. Skutki: – system ekonomiczny uległ zmianie – gospodarki socjalistyczne przekształciły się w kapitalistyczne, – w większości nowopowstałych państw rozpoczęła się budowa demokracji. 3. Kraje, które powstały w wyniku tych zmian: ● 1990 r. – Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) i Republika Federalna Niemiec (RFN) połączyły się w jedno państwo – Niemcy. ● 1991 r. – w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego powstało 7 nowych państw: Rosja, Estonia, Łotwa, Litwa, Białoruś, Ukraina, Mołdawia. ● 1993 r. – Czechosłowacja podzieliła się na dwa samodzielne państwa – Czechy i Słowację. ● 1991–2008 r. –rozpad Jugosławii, który miał bardzo burzliwy przebieg (wojna domowa na tle etnicznym i religijnym); powstały nowe państwa: Słowenia, Chorwacja, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Serbia, Kosowo (które uniezależniło się jako ostatnie). W 2008 r. Republika Sudanu Południowego uzyskała niepodległość. Sudan Południowy jest najmłodszym państwem na świecie, powstał w wyniku odłączenia się (secesji)od Sudanu. Każde państwo ma swój określony, ale zmieniający się na przestrzeni wieków sposób zarządzania państwem. Nazywamy to ustrojem politycznym. Ustrój polityczny dzielimy ze względu na: – formę rządów – monarchia, republika, – styl rządzenia i stosunek władzy do ludności – demokratyczny, autorytarny, – system rządów – parlamentarny, parlamentarno-gabinetowy, prezydencki, parlamentarno-prezydencki, kanclerski, – strukturę terytorialno-organizacyjną: unitarny, złożony. Przez ostatnie dziesięciolecia rządy każdego państwa dążą do wzrostu gospodarczego. Chcą jak najwięcej produkować i sprzedawać. Ważnym pojęciem jest też rozwój społeczno-gospodarczy, w którym zawiera się nie tylko wzrost gospodarczy, ale także poprawa jakości życia społeczeństwa, podniesienie jego zamożności. Wzrost gospodarczy można zmierzyć za pomocą następujących mierników ekonomicznych: – produkt krajowy brutto (PKB) – suma wartości wytworzonych towarów i świadczonych usług finansowych na terenie danego państwa w danym roku, niezależnie od czynników produkcji krajowej czy zagranicznej, – produkt narodowy brutto (PNB) – wartość wyprodukowanych towarów i świadczonych usług finansowych na terenie danego państwa w danym roku, która jest skorygowana o saldo dochodów uzyskanych przez podmioty krajowe za granicą i podmioty zagraniczne w kraju, – produkt narodowy netto (PNN) – wartość PNB, którą pomniejszono o koszty amortyzacji, czyli o wartość zużycia środków trwałych, np. maszyn do produkcji, – dochód narodowy (DN) – jest to wartość produktu narodowego netto, którą pomniejsza się o podatki, np. VAT czy akcyzę. HDI (Human Development Index) – jest to miernik, którym mierzy się rozwój społeczno-ekonomiczny, najczęściej używa się go w porównaniach międzynarodowych. Opracowany został przez ONZ. Wskaźnik ten przyjmuje wartość od 0 do 1. Najbliżej 1 znajdują się państwa najwyżej rozwinięte, a trochę ponad 0, państwa najsłabiej się rozwijające. Kierując się tym czynnikiem, wyróżniamy cztery kategorie państw: – bardzo wysoko rozwinięte – HDI powyżej 0,790, – wysoko rozwinięte – HDI od 0,698 do 0,790, – średnio rozwinięte – HDIod 0,522 do 0,698, – słabo rozwinięte – HDI poniżej 0,522. Miernik HDI łączy kilka różnych czynników, od 2011 r. są to: – oczekiwana długość trwania życia w momencie urodzenia, – średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców danego kraju w wieku 25 lati starszych, – oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci, które dopiero zaczynają naukę, – dochód narodowy na osobę w dolarach (UDS). Wskaźniki i mierniki ekonomiczne: – udział poszczególnych sektorów gospodarki, a zwłaszcza usług, w tworzeniu PKB, – struktura towarowa handlu zagranicznego (import, eksport) oraz bilans handlu zagranicznego, – struktura zatrudnienia ludności, – wielkość produkcji poszczególnych towarów, np. samochodów, – nakłady finansowe na prace badawczo-rozwojowe bądź ich stosunek do PKB, – nakłady inwestycyjne, – wartość produkcji energii elektrycznej, również w przeliczeniu na jednego mieszkańca, – długość oraz gęstość dróg kołowych i kolejowych, – intensywność produkcji rolnej, którą mierzy się wielkością plonów. Wskaźniki i mierniki demograficzne: – średnia długość życia, – przyrost naturalny, – śmiertelność niemowląt, – struktura wiekowa ludności, – wskaźnik feminizacji lub maskulinizacji, – wskaźnik urbanizacji. Wskaźniki i mierniki społeczne: – odsetek analfabetów lub osób, które umieją pisać i czytać, – struktura wykształcenia ludności, – wartość kaloryczna posiłków, które spożywa się w ciągu całej doby, – liczba łóżek szpitalnych, która przypada na jednego mieszkańca, – liczba lekarzy, która przypada na jednego mieszkańca, – liczba szkół i placówek oświatowych, – udział wydatków na żywność w budżetach domowych, – liczba telefonów zarówno stacjonarnych, jak i komórkowych, komputerów, telewizorów, samochodów, itp. przypadających na jednego mieszkańca, – odsetek osób mających dostęp do Internetu lub z niego korzystających. Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych. Liceum PolskiMatematykaChemiaFizykaInformatykaAngielskiNiemieckiFrancuskiGeografiaBiologiaHistoriaWOSWOKPOReligiaMuzykaPlastyka Gimnazjum PolskiMatematykaChemiaFizykaAngielskiNiemieckiHistoriaBiologiaGeografiaWOSMuzykaPlastykaReligiaZAMÓW PRACE Przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne na świecie na przełomie XIX i XX wieku. Druga połowa XIX w. rozpoczęła nową epokę w dziejach świata. Rozwój przemysłu, postęp naukowy nigdy nie był tak szybki jak wówczas. Poprawa higieny, poprawa jakości pożywienia, polepszenie warunków życia, doprowadziły do gwałtownego wzrostu liczby ludności z 900 mln. do 1,6mld. w latach 1800 ? 1900 (tzw. eksplozja demograficzna). Urbanizacja. W wyniku szybkiego rozwoju przemysłu zwiększył się odsetek ludności miejskiej. W 1900 r. aż kilkanaście miast liczyło ponad 1 mln. mieszkańców. Niektóre miasta ?rosły? w gigantycznym tempie, np. wzrost liczby ludności Łodzi - 1870 r. ? 50 tys. osób, 1900 r. ok. 300 tys. Zmieniał się także wygląd miast. Pojawiły się kominy fabryczne, wielopiętrowe budynki, oświetlenie elektryczne ulic itp. Migracje. W granicach danego państwa ludzie przenosili się ze wsi do miast, do rozwijającego się przemysłu lub na niezasiedlone wcześniej tereny, np. Dziki Zachód w USA. Jednocześnie miały miejsce masowe wędrówki z jednego kraju do drugiego i z jednej części świata (np. Europy) do drugiej (np. Ameryka, Australia). Kapitalizm monopolistyczny. Wzrost liczby ludności, postęp technologiczny powodował gwałtowny rozwój produkcji przemysłowej ( 3- krotny w ciągu 30 lat końca XIX wieku), szczególnie stali ( tzw. wiek stali). Rozwój transportu zaś umożliwił przewóz towarów i surowców w najodleglejsze rejony świata. W nowych warunkach pojedynczy, drobni producenci nie byli w stanie utrzymać się na rynku. Przedsiębiorstwa więc łączyły lub były wchłaniane przez silniejszego rywala, tylko bowiem wielkie przedsiębiorstwa stać było na kosztowne inwestycje w nowe technologie i wynalazki. Stąd tworzono spółki akcyjne. Inwestycji także dokonywano za pomocą pożyczek. Powodowało to wzrost znaczenia banków, które również inwestowały w przemysł. W efekcie wykształciła się wąska grupa akcjonariuszy zarówno zakładów przemysłowych, jak i banków - tzw. oligarchia finansowa. Koncentracja produkcji. Spółki skupiały zazwyczaj w swych rękach wiele zakładów. Była to tzw. koncentracja produkcji. a. pozioma ? gdy łączyły się zakłady tej samej branży, np. fabryki tekstylne. b. pionowa ? gdy łączyły się zakłady całego procesu wytwórczego, np. od kopalni przez huty do fabryki samochodów. Monopole ? Wielkie przedsiębiorstwa starały się porozumieć między sobą. Porozumienia dotyczyły np. podziału rynków zbytu, cen, płac robotników, wielkości produkcji. W zależności od stopnia powiązań i organizacji były to kartele, trusty, syndykaty, koncerny. Wywóz kapitału. Przy inwestowaniu kapitału głównym celem jest osiągnięcie zysku. Stąd państwa bogate udzielały pożyczek biedniejszym na procent lub zakładały u nich fabryki (tanie surowce i siła robocza). Doprowadzało to zazwyczaj do uzależnienia tych państw od mocarstw. Rozwój ruchu socjalistycznego. Rybka – ballada A. Mickiewicza Rybka – ballada A. Mickiewicza 1) Język: - nie ma elementów ozdobnych - prosty - nieco stylizowany na język ludności wiejskiej 2) Ludowość: - przejawia się przez użyty język - elementy wierzeń - grupa społeczna - ludowy sposób postrzegania sprawiedli... Portret Rejowego człowieka poczciwego Portret Rejowego człowieka poczciwego Mikołaj Rej jest określany mianem " ojca polskiej literatury". W swoich utworach ( " Żywot..." i "Krótka rozprawa...") podjął temat wsi. "Żywot człowieka poczciwego" Reja jest utworem parenetycznym - czyli propagującym pewien wzór osobowości,... Produkt turystyczny Produkt turystyczny Podstawą konsumpcji turystycznej są dobra turystyczne, czyli dobra stworzone przez naturę lub powstałe w wyniku działalności człowieka, które stanowią cel podróży turystycznych nazywane są inaczej walorami turystycznymi. Punktem wyjścia dla projektowa... Studia AdministracjaHistoriaPolitologiaPrawoSocjologiaPolitykaEtykaPsychologia DziennikarstwoFilozofiaPedagogikaEkonomia Rachunkowo¶ćLogistykaReklamaZarz±dzanieFinanseMarketingStatystykaTechniczneInformatyczneAngielskiNiemieckiArchitekturaMedycynaRehabilitacjaTurystykaKosmetologia studia szkoła streszczenie notatka ¶ci±ga referat wypracowanie biografia opis praca dyplomowa opracowania test liceum matura ksi±żka

przemiany polityczne i gospodarcze świata